Geneza „Pana Tadeusza”. Badacze twórczości Mickiewicza zgodnie podkreślają, że Pan Tadeusz był niespodziewany rezultatem twórczej muzy poety. Początek lat trzydziestych XIX wieku był czasem niezwykle dla Mickiewicza trudnym. Przygnębienie po upadku powstania listopadowego, żal i po części także wstyd z powodu tego, iż nie
Przeskocz do treści Literatura jest jednym ze składników budujących tożsamość narodową. Łączy nas nie tylko historia, tradycja czy język, ale także ważne książki, z którymi utożsamiamy się jako naród. A książką, którą uznaje się za szczególnie ważną jest epopeja. I tak Grecy mają „Iliadę” i Odyseję”, Francuzi „Pieśń o Rolandzie”, Niemcy „Pieśń o Nibelungach”, Anglicy „Beowulfa”, Rosjanie „Słowo o wyprawie Igora”, a Polacy „Pana Tadeusza”. Epos albo epopeja to gatunek wywodzący się ze starożytności. Do jego podstawowych cech należą: wierszowana forma, podział na części, wielowątkowość, liczne opisy i dygresje czyli odejścia od głównego wątku, bogaty w środki stylistyczne język (np. porównania homeryckie), wszechwiedzący narrator, ukazanie losów bohaterów na tle ważnych, przełomowych wydarzeń, ukazanie ingerencji bogów w losy bohaterów. Przyjrzyjmy się stronie tytułowej „Pana Tadeusza”. Już tutaj znajdziemy dowody na to, że mamy do czynienia z epopeją: wierszowana forma („we dwunastu księgach wierszem” – cały utwór napisany jest trzynastozgłoskowcem ze średniówką po siódmej sylabie. Oznacza to, że wszystkie niemalże wersy zawierają 13 sylab czyli zgłosek i oczywiście się rymują), podział na części („we dwunastu księgach”), ukazanie losów bohaterów na tle ważnych wydarzeń („Historia szlachecka z roku 1811 i 1812” – bohaterem zbiorowym eposu jest szlachta polska wiążąca nadzieje na odzyskanie niepodległości z Napoleonem Bonaparte, który w tym właśnie czasie zaatakował naszego zaborcę – Rosję). Warto tu nadmienić, że słowo zajazd oznacza zbrojną napaść. Zajazdy były na Litwie czasem sposobem na egzekwowanie prawa. I taka właśnie napaść na Sędziego została w eposie Mickiewicza przedstawiona. A co z pozostałymi cechami eposu? I one także zostały zachowane: wielowątkowość (wątek patriotyczny osnuty wokół księdza Robaka, który przygotowywał powstanie na Litwie, wątek miłosny – Zosia i Tadeusz, intryga Telimeny, wątek obyczajowy, którego osią jest spór o zamek pomiędzy Hrabią i Sędzią), liczne opisy np. przyroda, wygląd dworu, zamku, zaścianka Dobrzyńskich, dygresje i odejścia od głównego wątku -opowieści bohaterów np. Telimeny o prawie i zwyczajach rosyjskich, Hrabiego o pięknie włoskiej przyrody, spór o Kusego i Sokoła, opowieść Gerwazego o tragedii Horeszków, bogaty język, liczne środki poetyckie np. metafory, epitety, apostrofy, porównania homeryckie: wszechwiedzący narrator (jedynie w Inwokacji i epilogu występuje narrator w pierwszej osobie, w całym utworze przeważa zdecydowanie narracja trzecioosobowa), ukazanie ingerencji bogów w losy bohaterów (ten pierwiastek można odnaleźć w Inwokacji, gdzie osoba mówiąca wyraża nadzieję na cud odzyskania wolności przez Polskę, tak jak on sam doświadczył cudu w dzieciństwie, gdy za wstawiennictwem Matki Boskiej odzyskał zdrowie).
\nbursztynowy w inwokacji pana tadeusza
Środki stylistyczne w inwokacji pana tadeusza. K. I, skonfrontowanie – uwydatnienie jakiejś właściwości opisywanego zjawiska przez wskazanie na jego podobieństwo do innego, np. Potwierdzić to, że jest ona nadal niepojęta i nieopanowana, potrzebuje opisów przyrody w panu tadeuszu + ich interpretacje + środki stylistyczne.
Inwokacja, tak jak cały utwór pisana jest trzynastozgłoskowcem. Miarą rytmiczną wiersza jest heksametr. Pierwsze dwadzieścia dwa wersy utworu stanowią rozbudowaną apostrofę. Bezpośrednio występują apostrofy – pierwsza do Litwy („Litwo! Ojczyzno moja”, druga Matki Boskiej („Panno Święta, co jasnej bronisz Częstochowy / I w Ostrej świecisz Bramie!”). Występują tu: wykrzyknienia - „Litwo! Ojczyzno moja!”, porównania, np. „Litwo... ty jesteś jak zdrowie”, „gryka jak śnieg biała”, „przepasane jakby wstęgą”; personifikacje - autor personifikuje litewską przyrodę - „dzięcielina pała panieńskim rumieńcem”, „ciche grusze siedzą”, a także ojczyznę („na ojczyzny łono”); epitety, np.: „jasna Częstochowa”, „gród zamkowy”, „bursztynowy świerzop”, „ciche grusze”, „łąki zielone”; przenośnie - „martwą podniosłem powiekę”, „pola malowane zbożem rozmaitem”, „przenoś moją duszę” anafory - „Do tych pagórków... Do tych pól...” oraz „Gdzie bursztynowy... Gdzie panieńskim...”.
Dziś przypada 364. rocznica obrony Jasnej Góry. Oblężenie trwało podczas potopu szwedzkiego - od 18 listopada 1655 r. W nocy z 26 na 27 grudnia Szwedzi odeszli spod murów klasztoru
Geneza utworu. Inwokacja i Epilog "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza. "Pan Tadeusz" to najwybitniejsze dzieło polskiego romantyka powstałe na wskutek choroby przyjaciela poety -Gaczyńskiego. Pierwsze pomysły i myśli do napisania utworu pochodzą z 1831 roku. Autor pisze, gdyż chce utrwalić polskich emigrantów, po zaborach. Ostatecznie utwór powstaje po emigracji listopadowej, oraz zostaje opublikowany w Paryżu 1834 roku. Do dziś jego rękopis znajduje się we Wrocławiu w Zakładzie Narodowym FILM Fragmenty filmu w reżyserii Andrzeja Wajdy ukazuje nam drugą, trafną interpretacje idealistycznej sielanki. Inwokacje prezentuje wystylizowany na Adama Mickiewicza- Krzystof Kolterger. Fragment ten znajduje się na końcu filmu, tworząc podsumowanie i zamykając dzieło. Główną ważną cechą nawiązującą do inwokacji zarówno w filmie, jak i w utworze tworzy inscenizacja. Paryż zostaje przedstawiony jako głębia szarości i smutku, a dominujący w niej kolor błękitu oznacza tęsknotę i nostalgię, jest również nawiązaniem do nieba czyli marzeń i melancholii. W czasie owej inwokacji przesuwają się piękne, żywe i kolorowe obrazy Litwy. Widok lecącego bociana miał być wielkim symbolem nadziei i życia. DZIEŁO Podmiot liryczny w Inwokacji jest Litwinem z pochodzenia i wielkim patriotą, gdyż kocha i tęskni za ojczyzną. Poprzez jego opisy, oraz samo pisanie jest również poetą. Motyw Maryjny - Częstochowskiej, Ostrobramskiej i Nowogródzkiej przedstawia na mapie europy pewną koronę życia poety. Nawiązaniem do tego motywu jest związek historyczny i polityczny z XVIIw. w którym królową Polski zostaje Maryja, a jej kult pełni nieodłączną część, która potrafi jednoczyć Polaków. Podmiot liryczny również wierzy w moc Matki Boskiej i w jej opiekę (nawiązuje do średniowiecza; oraz kultu Maryjnego jako chwała i uwielbienie - "Bogurodzica"). Wierzy, że uwolni Polskę od choroby tj. jego samego umiała uzdrowić. Podmiot liryczny ma nadzieję powrotu do ojczyzny pragnąc jej wolności utożsamia się z grupą wszystkich emigrantów. Ogólnym zarysem utworu jest sielanka idealistyczna (Nawiązanie "Pieśń Świętojańska o Sobótce; renesans), jej tematem jest wieś. Analizując inwokacje i obraz owego utworu wyrażają charakterystyczne symbole tj: - żyzność - dobrobyt, bogactwo - kolory złota i srebra - bogactwo krainy - kolory: biel, bursztyn, czerwień, zieleń, błękitny Niemen - bogactwo, rozkwit, harmonia i żywotność - nastrój, natura i przyroda - pełne harmonii i spokoju - pierwotny raj/eden - jest nieskażony działalnością człowieka - pora roku - pełnia lata, okres rozkwitu, dojrzewania, obfitości - oraz wieczna świeżość obrazu i tętniące życie. Podsumowanie interpretacji Inwokacji: * Autor "Pana Tadeusza" - Litwin utęskniony za ojczyzną * Temat dzieła - idealistyczny obraz ojczyzny * Geneza - w czasie emigracji * Adresaci - emigranci, naród * Nawiązanie - do wiary, tradycji polskiej, obraz edenu, rola religii, odzyskanie wolności. EPILOG - geneza Pierwszym fragmentem tworzącym wprowadzenie do filmu jest Epilog - który otwiera dzieło. Powstał przed powstaniem listopadowym i nawiązuje do pobytu Mickiewicza we Francji - gdyż jest tam z przymusu. Opowiada nam o skłóconym środowisku emigracyjnym. Nieszczęśliwy los odrzucenia dotyka wszystkich emigrantów- a los ten prowadzi do potępienia przez inne narody (są dla nich ciężarem). Mickiewicz przedstawia konwencje i pomija problem powstania, gdyż pisząc dla emigrantów, chce ich wzmocnić i nie odbierać nadziei. Głównym celem utworu jest przedstawienie tożsamości narodowej. Epilog w "Panu Tadeuszu" jest wypowiedzią autora wyjaśniająca całe znaczenie powstania utworu (pewna forma genezy). Kraj do którego odwołuje się nasz poeta w swych marzeniach i wspomnieniach, jest krajem z lat jego dzieciństwa- pełnego radości, szczęścia i beztroski. Utwierdza nas, że warto o nim wspominać, sam go sakralizuje pisząc o jego czystości, świętości i nieprzepełnionej miłości. Nawiązując do emigrantów podkreśla swój naród jako przeszły kraj wierzący we własne siły oraz będący pewny swoich działań. Autor próbuje się oderwać od rzeczywistości, wchodząc w sferę marzeń i wspomnień z czasów pełnego szczęścia swojego narodu- narodu bożego. Cała Litwa, cały naród był jednością, własnym wychowaniem, a każdy najmniejszy zakątek owej ziemi był każdemu dogłębnie znany, dlatego poeta nie umie się pogodzić z rzeczywistością. Mickiewicz chce, aby odbiorcą tego utworu był cały naród; nie tylko Ci którzy są, walczą i upadają razem z krajem i nie tylko emigranci, których zagrzewa do walki- ale chce, żeby jego dzieło było czytane przez pokolenia tj. czytany wiersz o Justynie i powieść o Wiesławie. Utwór jest źródłem informacji o tradycji, kultury i historii. Ma za zadanie zjednoczyć wszystkich poprzez odwołania się do uczuć autora w których przoduje tęsknota za ojczyzną. Smolniki, położone nad niewielką doliną z serią polodowcowych jezior, w tym widocznych dziś Jaczno, Kojle i Perty (nieopodal znajdują się zaś Czarne i Białe) z powodzeniem zagrały widok niczym znad Niemna. Sielski, idylliczny, zachwycający. Mijamy kilkanaście domów i podjeżdżamy pod gospodę, która wydaje się sercem wsi. Przyroda w Panu Tadeuszu stanowi integralną część świata przedstawionego. Mickiewicz już w pierwszych słowach dzieła podkreśla wyjątkowość nadniemeńskiego krajobrazu, który jest dla niego wspomnieniem ojczyzny, przechowywanym w sercu przez wiele lat. Tymczasem przenoś moję duszę utęsknioną Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych, Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych; Do tych pól malowanych zbożem rozmaitem, Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem; Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała, Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała, A wszystko przepasane, jakby wstęgą, miedzą Zieloną, na niej z rzadka ciche grusze siedzą. To kraina, w której przyroda jaśnieje mnogością barw, zapachów, odgłosów. Wszystko jest dynamiczne i pełne sił witalnych. Są tam pola malowane złotem pszenicy i srebrem żyta, odcinające się bielą gryki od zielonych i wijących się niczym wstęga łąk. Soplicowo zostaje wtopione w krajobraz, połączone z nim nierozerwalnymi więzami i trudno powiedzieć, czy to natura stanowi element życia ludzi, czy ludzie wkomponowani zostali w przyrodę. Mistrzowskie operowanie różnorodnymi środkami stylistycznymi przez poetę sprawia, że przyroda ożywa, urasta do rangi drugiego równorzędnego bohatera utworu. Dzięki wspaniale wykreowanej plastyczności opisów, dochodzi do wizualizacji przyrody, jej iście malarskiego przedstawienia. Mnogość opisów to ogromne możliwości dla wyobraźni czytelnika. Przyroda towarzyszy człowiekowi w jego codzienności, wytycza rytm jego życia poprzez pory roku i pory dnia. Wschody i zachody słońca to wyznacznik czasu dla chłopów, pracujących w majątku Sędziego. Słońce ze swoją wędrówką po nieboskłonie wytycza rytm dnia – ludzie budzą się wraz z jego pojawieniem się i kończą dzień, gdy chyli się ku horyzontowi. Słońce tętni mnogością barw, różniących się w zależności od czasu doby. Rankiem jest złociste, muska delikatnymi promieniami twarze śpiących ludzi, wieczorem staje się czerwone. Słońce to gospodarz dnia. To dzięki promieniom słońca postać Zosi nabiera tajemniczości, delikatności i magii. Słońce ozłaca jej włosy, tworzy idylliczny obraz dziewczyny podobnej do nimfy w oczach Soplicowem słońce weszło, i już padło Na strzechy, i przez szpary w stodołę się wkradło; I po ciemnozielonym, świeżym, wonnym sianie, Z którego młodzież sobie zrobiła posłanie, Rozpływały się złote, migające pręgi Z otworu czarnej strzechy, jak z warkocza wstęgi; I słońce usta sennych promykiem poranka Draźni, jak dziewczę kłosem budzące kochanka. Już wróble skacząc świerkać zaczęły pod strzechą, Już trzykroć gęgnął gęsior, a za nim jak echo Odezwały się chorem kaczki i indyki, I słychać bydła w pole idącego ryki”. Przyroda towarzyszy człowiekowi również w jego sferze emocjonalnej. Kiedy w Soplicowie panuje harmonia, a goście spędzają czas na rozrywkach, przyroda emanuje ciepłem, pięknem dnia, spokojem. W chwili, gdy Soplicowo jest zagrożone zajazdem nadciągają chmury i zaczyna padać deszcz, który zamienia się w burzę podczas bitwy z Moskalami. Wiosna i budząca się wraz z nią po zimowym śnie przyroda, zbiega się z powrotem uciekinierów z polskim wojskiem i nadzieją na odzyskanie niepodległości. Wiosenna radość wszystkich stworzeń oraz zjawisk towarzyszy radości ludzi. Przyroda współodczuwa, sama żyje. Mickiewicz dokonuje uosobienia i antropomorfizacji natury, nadając jej cechy fizyczne, psychologiczne i zachowania właściwe człowiekowi. Słońce idzie po niebie, wzdycha ciepłym powiewem, topole bronią dwór od wiatrów. Liczne epitety, świetnie skonstruowane porównania, przenośnie i animizacje, zastosowane przez twórcę dzieła, tworzą malownicze krajobrazy i świat przepełniony ogromem natury. Dwa stawy w pobliżu dworu przypominają parę kochanków, których dłońmi są splatające się nurty strumyków, a niedaleko, niczym przyzwoitka, stoi stary młyn. Soplicowo i otoczenie dworu, dzięki takiej stylizacji natury, nabiera cech metafizycznych i baśniowych. To świat wyjęty z rzeczywistości, która jest zakłócana przez wojny, spory i zniszczenia. To świat odrealnionego piękna, owa arkadia, do której ucieka zmęczony życiem na emigracji Mickiewicz. To świat otoczony prastarymi puszczami i matecznikiem, w które wpisane są dawne dzieje Litwy. To miejsce nad którym: „Słońce już gasło, wieczór był ciepły i cichy, Okrąg niebios gdzieniegdzie chmurkami zasłany, U góry błękitnawy, na zachód różany; Chmurki wróżą pogodę, lekkie i świecące, Tam jako trzody na murawie śpiące, Ówdzie nieco drobniejsze, jak stada cyranek. strona: - 1 - - 2 - VIII, 621-624] Adam Mickiewicz - Pan Tadeusz - Inwokacja Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie. Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie. Panno Święta, co Jasnej bronisz Częstochowy I w Ostrej świecisz Bramie!
Przykłady Odmieniaj Rafał pamiętał Basię od pierwszej chwili jej ją w oczach, gdy była włochatym źrebiątkiem i biegała na chwiejnych nogach za matką; tęgą, rozrosłą, białą świerzopą; pamiętał, gdy była źrebicą o krótkiej grzywie, kiedy hasała swobodnie na pastewniku...
Aktor dodał na Instagramie post, w którym uwiecznił, jak czyta fragment Inwokacji z "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. #pantadeusz #inwokacja #adammickiewicz #orlen - podpisał nagranie. Bohun
Pantryjota pisze: von Kattowitz, Gdzie bursztynowy świerzop*, gryka jak śnieg biała, Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina* pała, A wszystko przepasane jakby wstęgą, miedzą Zieloną, na niej z rzadka ciche grusze siedzą. Cyt: bursztynowy świerzop narobił niemało kłopotów komentatorom poematu. Najlepiej podsumował je J. M. Rymkiewicz w przedmowie do „Pana Tadeusza” (Wydawnictwo Literackie Kraków 1997): „A więc co to wreszcie jest ten świerzop…? To rzodkiew, gorczyca, koniczyna, rzepak, głóg, lewkolist czy jakaś łopucha?” Rymkiewicz i większość badaczy przyjmuje współcześnie, że jest to już rzecz nie do wyjaśnienia. Dla własnych potrzeb stworzyłem na ten temat pewną teorię: otóż moim zdaniem świerzop nie istnieje i nigdy nie istniał. Mickiewicz, mitologizując swoją Litwę, sięgnął po wyraz zasłyszany w dzieciństwie (słownik starszy o 37 lat od „Pana Tadeusza” podaje słowa: świrzopa – klacz, świrzepa – 3 gatunki dzikich roślin), lekko go przekręcił i kazał mu być rośliną uprawną (tu niewątpliwie rację mają komentatorzy stwierdzający, że nie może to być chwast). Wsłuchajmy się w to słowo i przyznajmy, o ileż lepiej brzmi niż gorczyca czy rzepak!
fG4m. 196 142 406 498 131 397 173 122 123

bursztynowy w inwokacji pana tadeusza